Firma Pathé podbija świat
Najstarsza Francuzka
W 2020 roku francuska firma Pathé skończy 124 lata! Należy do elitarnego grona pionierów przemysłu filmowego, a jej wkład w dziedzinie produkcji filmów, urządzeń kinematograficznych, jak też nagrań fonograficznych, jest nie do przecenienia.
Założona została w 1896 roku w Paryżu przez braci Pathé: Charlesa, Émile’a, Théophile’a oraz Jacques’a jako Société Pathé Frères. Zmieniała nazwę, formę prawną, strukturę właścicielską, tworzyła spółki-córki, a w kryzysowych latach 20. XX wieku została nawet przejęta na 10 lat przez firmę Bernarda Natana. Nosiła wówczas nazwę Pathé-Natan. Produkowała filmy, projektory, kamery, ale także fonografy i gramofony. Gramofony Pathé były tak popularne w międzywojennej Polsce, że potocznie wszystkie tego typu urządzenia nazywano patefonami.
Bracia Pathé ruszają na podbój świata. Z gramofonem na płaską szelakową płytę, projektorem filmowym, rolką taśmy 35mm i… kroczącym dumnie galijskim kogutem. Bracia nie przewidzieli chyba długowieczności swojego biznesowego przedsięwzięcia. Lata działalności firmy zawierać się miały (na reklamie u góry, z prawej) między 1894 a 19… Byliby z pewnością bardzo szczęśliwi, gdyby wiedzieli, że Pathé przeżyło cały wiek XX i z nadzieją wkroczyło w wiek XXI.
Czasem lepszy konkurent niż pozorny sojusznik
Po 1944 roku firmę nazywano skrótowo Pathé-Cinéma. Pod koniec lat 60. XX wieku stworzyła rodzaj holdingu ze swoim wielkim, odwiecznym konkurentem Gaumont, monopolizując rynek dystrybucji filmów. Kres temu położył w latach 80. XX wieku Jack Lang, mocno kontrowersyjny minister kultury Republiki Francji za rządów socjalistów. Złamanie potęgi Pathé-Gaumont zamiast korzyści dla europejskich podmiotów z branży, tylko przysłużyło się amerykańskim producentom i dystrybutorom, wobec których duży francuski gracz mógł być trudniejszym orzechem do zgryzienia.
Logiem firmy Pathé jest wizerunek galijskiego koguta. Ten nieoficjalny symbol Francji. Kogut galijski (Gallus – łac.) może oznaczać zarówno koguta jak i mieszkańca Galii z czasów rzymskich. Ten kogucik po lewej to “zwykły” francuski kogut z domeny publicznej.
Firma Pathé od początku stawiała na innowacyjne rozwiązania w dziedzinie techniki kinematograficznej. Otworzyło linię ręcznego kolorowania filmu. W sporej hali utworzono szereg stanowisk, przy każdym pracownik-kolorysta barwił, na przydzielonym mu odcinku taśmy, wszystkie elementy pojedynczego kadru – twarze, ubrania bohaterów, przedmioty itd.
Bezpieczna i nietypowa
W 1912 roku Pathé wprowadził na rynek bezpieczną taśmę aceto (na bazie trójoctanu celulozy) o szerokości 28mm, która w przeciwieństwie do taśmy nitrocelulozowej, była trudnopalna. Do odtwarzania filmów w nietypowym formacie 28mm skonstruowano urokliwy projektor Pathé KOK, dziś marzenie wielu kolekcjonerów.
Pathé, korzystając ze swoich doświadczeń zdobytych przy produkcji fonografów i gramofonów, eksperymentowało z filmem dźwiękowym. Starano się jak najlepiej zsynchronizować dźwięk nagrany mechanicznie (system wgłębny – rowki), odtwarzany z fonografu (wałki), czy gramofonu (płaskie płyty), z napędem projektora. Był to warunek pełnego uzgodnienia obrazu z przyporządkowanym mu dźwiękiem (dialog, odgłosy, muzyka). Brak idealnej synchronizacji sprawiał np., że słowa wypowiadane przez bohatera filmu mogły być usłyszane przez widzów kilka chwil później niż ten poruszał ustami Takie wyświetlanie filmu dźwiękowego nie miało sensu. Do czasu skonstruowania przez amerykańską firmę General Electric (1925) odpowiedniej aparatury, synchronizacja nigdy nie była pełna, a w miarę wyświetlania filmu dźwięk coraz bardziej “rozjeżdżał się” z obrazem. Tym niemniej Pathé, a także Gaumont, jego wielki konkurent, otwierały eksperymentalne kina dźwiękowe. Grano tam głównie muzyczne filmy taneczne i sfilmowane występy śpiewaków.
Najświeższe wiadomości ze świata, tylko w kinie!
Od 1908 roku Pathé przygotowywało cotygodniową kronikę filmową, rodzaj w miarę aktualnego serwisu informacyjnego. Ten wynalazek przyjął się w wielu krajach. Od 1910 roku kronika nosiła nazwę Pathé News. W Polsce po 1918 roku kręcono kroniki pod nazwą Tygodnika Filmowego. Po 1926 roku kroniki stały się monopolem Polskiej Agencji Telegraficznej – Tygodnikiem Filmowym PAT i Tygodnikiem Dźwiękowym PAT.
Na początku XXI wieku Pathé i Gaumont znów nawiązały bliską współpracę tworząc wspólne archiwum filmów, które od początku swego istnienia wyprodukowały. Wielkim atutem jest także zbudowana wspólnie sieć kin, które obecnie funkcjonują pod nazwą Les Cinémas Gaumont Pathé. We Francji ma ona ponad 40% rynku kinowego.