Atelier Knuda Knudsena w Bergen
Foto - kronikarz Norwegii
Atelier Knuda Knudsena otwarto w listopadzie 1864 roku w Bergen przy ulicy Strandgaten. Jego założyciel był jednym z pionierów norweskiej fotografii. A przede wszystkim jednym z najważniejszych norweskich fotografów artystycznych i plenerowych XIX i początku XX wieku.
Jego charakterystyczny, pełen prawdziwej ciekawości i romantycznej ekspresji, styl fotografowania ludzi i krajobrazów Norwegii, sprawił, że stał się wzorcem dla wielu fotografów specjalizujących się w wykonywaniu zdjęć podróżniczych i etnograficznych. A fotografie takie wykorzystywano wówczas w związku z prężnie rozwijającym się rynkiem pocztówek i zdjęć pamiątkowych, które sprzedawano turystom.
Knud Knudsen (1832-1915) urodził się na farmie Bustetun pod Odda, stolicy hrabstwa Hordaland.
Ojciec był kupcem i sadownikiem. Choć Knud początkowo pracował w Bergen jako pomocnik sprzedawcy w sklepie, to jednak już w dzieciństwie fascynowały go pierwsze zdjęcia – dagerotypy. Czasem nawet asystował w pracy znanemu w Bergen fotografowi Marcusowi Selmerowi. W 1862 roku wyjechał na studia agrotechniczne do Reutlingen (Niemcy, Badenia-Wirtembergia). I choć kierunek studiów wydawał się odległy od jego zainteresowań, to pobyt w Niemczech pozwolił mu na zapoznanie się z osiągnięciami fotografii. W 1864 roku powrócił do Norwegii jako jej wielki entuzjasta. I choć zaczął skromnie, od zdjęć codziennego życia (głównie własnej rodziny), to jednak już w listopadzie 1864 roku otworzył własne atelier w Bergen.
Fotograf i artysta
Na początku atelier Knuda Knudsena wykonywało zdjęcia portretowe, ale szybko zajęło się także fotografią “turystyczną”. Zresztą podejmowało bardzo różnorodną tematykę. Od portretów Ole Bulla (słynny norweski skrzypek i kompozytor), zdjęć więzienia w Telemark (istnieje do dziś!), po niezwykłe fotografie wypasającego renifery ludu Sámi na dalekiej północy. Na wielu fotografiach często ukazywał życie i widoki zachodnich regionów kraju, które były mu szczególnie bliskie, czym przyczynił się do tego, że obrazy występującego tam krajobrazu uznano na świecie za typowy dla Norwegii. Przykładał dużą wagę do czystości kompozycji, ale nie stronił od “romantycznych” efektów, eksperymentował ze światłem i cieniem. Na wielu zdjęciach widać jego fascynację fiordami, wodospadami, lodowcami, czy zwykłym surowym życiem na farmach. Jego fotograficzna spuścizna to ok. 15 tysięcy zdjęć wykonanych w różnych technikach. Mają ogromną wartość zarówno artystyczną, jak i historyczną i etnograficzną.
Knud Knudsen wiele czasu spędzał podróżując po Norwegii. Dokumentował swoje czasy – życie ludzi w miasteczkach, pracę na farmach, atrakcje turystyczne, regionalną gospodarkę, a także malownicze widoki.
Fotografie Knudsena trafiały do różnych zakątków świata jako… pocztówki. Od II połowy XIX wieku, a szczególnie w początkach XX, popyt na nie wzrastał, w związku z coraz większym zainteresowaniem turystyką i podróżowaniem. A także modą na wysyłanie pocztówek z pozdrowieniami z miejsc, w których się zatrzymywano. Na rozwój turystyki złożyły się m.in. nowe wynalazki w dziedzinie komunikacji (np. kolej, samochód, wygodne i szybkie morskie statki pasażerskie), jak i systematyczne powiększanie się zamożności grup społecznych, dla których podróżowanie było dotychczas zbyt kosztowną rozrywką. Dla innych było zaś po prostu koniecznością (szukanie pracy, często na innych kontynentach).
W Norwegii turystyka rozwijała się już od lat 40. XIX wieku. Turystów i podróżników przyciągały m.in. fiordy, niesamowite wodospady, lodowce, wiejskie farmy w górach i wspaniałe widoki. Np. w samym tylko 1904 roku Oddę, gdzie urodzil się Knudsen, odwiedziło ok. 12 tysięcy turystów, którzy przybyli tu drogą morską. Popularność regionu wzmacniały oczywiście wizyty koronowanych głów. W latach 1891-1914 niemiecki cesarz Wilhelm II bywał tu każdego roku!
XIX - wieczna Norwegia - świat zachowany na szkle
Knudsen fotografował od ok. 1862 roku do około 1900. Zmarł w 1915 roku. Kolekcja jego prac została przejęta przez Bibliotekę Uniwersytetu w Bergen w 1975 roku. Podzielona jest według formatów i rodzajów szklanych negatywów. Jest ich ok. 12 tysięcy (podaje się także liczbę 13 500) w rozmiarach 13x18cm, 16x22cm i 21x27cm. Część zdjęć wykonano jeszcze na tak zwanej mokrej płytce, resztę na znacznie wygodniejszej w użyciu suchej płytce. Część kolekcji stanowią zdjęcia stereoskopowe. Odbitek albuminowych jest ok. 25 tysięcy (czasem podawana jest też liczba 20 tysięcy).
Po śmierci Knudsena atelier działało pod marką “K.K Bergen” jeszcze w latach 1913-1940.
Zaprezentowane w galerii stereoskopowe zdjęcia najprawdopodobniej pochodzą z lat 20. XX wieku. Należą do różnych serii. Każda seria dotyczyła innego tematu, czy miejsca. Zdjęcia posiadają drobne zarysowania (nieuchronne efekty użytkowania w stereoskopach), plamki, czasem drobne przetarcia. Po zeskanowaniu zostały poddane renowacji cyfrowej, która pozwoliła wyeliminować psujące efekt, niezgodności w obrazie 3D.