Projektory filmowe firmy Ernemann
Talent do interesów kupca z Eichsfeld
Twórcą słynnej firmy, która stała się jednym z wiodących producentów aparatów fotograficznych, kamer, projektorów, stereoskopów i innego sprzętu optycznego i kinematograficznego, był Heinrich Ernemann (1850-1928). Ten uzdolniony w dziedzinie fotografii samouk, zaczynał w Eichsfeld w Turyngii jako właściciel sklepu z artykułami lniarskimi, pasmanteryjnymi i pończochami.
W 1876 roku Ernemann przeniósł się do Drezna. Pasjonowała go fotografia i w niej upatrywał szansę na swą biznesową przyszłość. Nawiązał współpracę z Wilhelmem Franzem Matthiasem, właścicielem sklepu z aparatami fotograficznymi. Obaj założyli w 1889 roku firmę Dresdner Photographische Apparate-Fabrik Ernemann & Matthias. W 1890 fabrykę wyposażono w silniki parowe. W 1891 roku Matthias wycofał się z interesu. Powody jego decyzji pozostają nieznane. Firma produkowała skrzynkowe drewniane aparaty fotograficzne dla profesjonalistów. Jeden z pierwszych modeli nosił nazwę Globus. Jednak większość kluczowych elementów aparatów Ernemann kupował od zewnętrznych dostawców. Sytuacja zmieniła się w 1896 roku, kiedy firma rozpoczęła produkcję własnych części.
W czasie kryzysu, który dotknął drezdeńskich producentów aparatów fotograficznych i kamer (produkowali oni więcej niż mógł przyjąć rynek) Ernemann zaryzykował i w 1899 przekształcił firmę w spółkę giełdową Heinrich Ernemann Aktiengesellschaft für Cameraproduktion. W 1903 roku rozpoczęto produkcję własnej konstrukcji kamery filmowej Kino Modell I. 5 lat później serię Kino wzbogacił nowy model Kino Modell A. Kamery miały drewnianą obudowę, posiadały napęd ręczny, czyli po prostu korbkę, którą trzeba było z odpowiednią szybkością obracać.
Piękna fabryka w Dreźnie
Firma stała się czołowym producentem słynących z precyzji wykonania znakomitych kamer studyjnych, plenerowych, przewijarek, projektorów filmowych i innego sprzętu kinematograficznego. Nadal produkowała doskonałej jakości aparaty fotograficzne (m.in. lustrzanki jednoobiektywowe). W fabryce firmy powstawały zarówno proste w obsłudze tanie aparaty pudełkowe (pudło z grubej tektury), jak i wyrafinowany technicznie sprzęt dla profesjonalistów. W 1904 roku Ernermann zatrudniał ok. 150 pracowników.
Dobre stosunki z dworem króla Saksonii Fryderyka Augusta mogły tylko przysłużyć się reputacji firmy.
Do czasu ujednolicenia przez światowych producentów podstawowej szerokości taśmy na 35mm, Ernemann produkował sprzęt zarówno na taśmę 35mm jak i 17mm. W 1905 roku zaczęto produkcję modelu Ernemann Kino-Bob Normal 35mm, a 1909 roku kinowego projektora filmowego 35mm Imperator (do I wojny światowej powstało ok. 15 000 sztuk!). Z tych czasów pochodzi także model Ernemann Prinz Projektor i Ernemann Monarch.
W 1917 roku firma zmieniła nazwę na Ernemann-Werke AG, a w 1920 wydzielono z niej nowy podmiot, którego wspólnikiem stał się słynny producent stali Krupp. Nowa firma o nazwie Ernemann-Krupp Kinoapparate zajęła się produkcją tylko projektorów filmowych. Od 1923 roku jej główną siedzibą została dzielnica Drezna – Streisen. Wybudowano, wówczas nowoczesny i do dziś robiący wrażenie, kompleks budynków ze słynną wieżą w narożniku (Turmsilhouette – projekt Emila Högga i Richarda Müllera). Część zabudowy mieszkalnej Streisen (także innej dzielnicy Blasewitz) szczęśliwie ocalał z rzezi miasta w czasie “słynnego” dywanowego nalotu aliantów, który miał miejsce 13.02.1945, i do dziś można w nich podziwiać setki pięknych zabytkowych willi. Jedną z atrakcji Streisen jest także budynek fabryki Ernemanna.
Willa Ernemannów zbudowana w 1891 roku w dzielnicy Drezna Blaskewitz, została poważnie uszkodzona, choć większość pięknych willi przy tej ulicy szczęśliwie ocalało. Ostatecznie zburzono ją już po wojnie. Na jej miejscu wybudowano blok mieszkalny.
Bogini uśmiecha się do Ernemanna
Po zmianie nazwy na Ernemann-Werke A.G zmieniło się też logo firmy.
Obok prezentujemy jednak pierwotne logo. Widoczny na nim wizerunek lekko uśmiechniętej bogini światła Hemery, zastąpiono później trzyczęściowym maltańskim krzyżem na trzech zachodzących na siebie pierścieniach przeniesionych z logo Kruppa. Jakie to symboliczne – stalowe “trybiki” zamiast postaci z mitologii greckiej. Co za upadek!
Dalsze losy imperium Ernemanna
W 1926 roku „Ernemann-Werke” połączyła się z International Camera AG (ICA) z Drezna, firmą Goerz z Berlina i Contessa-Nettel ze Stuttgartu, tworząc potężny koncern Zeiss Ikon. To zakończyło trwającą 37 lata historię rodzinnej firmy. Heinrich Ernemann został członkiem rady nadzorczej nowo utworzonej spółki i pozostał nim do swej śmierci w 1928. Ponieważ Ernemann był uważany za solidną markę, Zeiss Ikon kontynuował częściowo produkcję sprzętu, głównie projektorów. W 1947 r. Fabryka w Dreźnie, który znalazła się nieszczęśliwie w radzieckiej strefie okupacyjnej, została znacjonalizowana przez komunistów i stała się państwowym przedsiębiorstwem.
W latach 30. XX wieku Zeiss Ikon rozpoczął produkcję znakomitego projektora dźwiękowego o numerze Ernemann VIIB. Projektor był eksportowany do wielu krajów świata. Od lat 50. produkowano go ze zmianami (modele Ernemann VIII, VIIIb, IX, X, XII) aż do lat 70. XX wieku. A są jeszcze kina, w których jeszcze nie przeszły na zasłużoną emeryturę. Projektor wyróżniała legendarna trwałość. Stał się także wzorem dla innych producentów projektorów. W zbiorach KinoHistoria znajduje się unikatowa polska wersja Ernemanna VIIB. I jest to chyba jedyny w całości zachowany wyprodukowany w Polsce przed 1939 r. kinowy projektor filmowy. Projektor będzie można już niebawem oglądać w kinie Odeon w Sochaczewie, które znakomicie łączy zalety najnowocześniejszego sprzętu projekcyjnego i dźwiękowego z klimatem i nostalgią starego kina. Serdecznie zapraszamy.
Od 1999 r. firma, która jest w jakimś stopniu spadkobiercą Ernemanna działa pod nazwą Ernemann CineTec GmbH (działa w Kilonii) nadal produkuje projektory filmowe pod marką Ernemann (od 2005 r. Ernemann XIV, od 2007 r. Ernemann XVIII). Jednak znak towarowy Ernemann został usunięty z kategorii znaków chronionych 28 lutego 2013.
Ernemann zmarł w 1928 roku w swoim letnim domu w Kurort Hartha. Jego wnuk Hans Heyn był dyrektorem generalnym koncernu AEG w latach 1962–1964.
W zbiorach KinoHistoria znajduje się jeden z wczesnych projektorów filmowych – Ernemann Familien Normal 35mm z 1907 roku. W zbiorach posiadamy także przenośny projektor z lat 20. XX wieku – Ernemann Kinox II. A także przewijarkę taśmy z ok. 1910.